Veel ondernemingen geven werknemers een hoofdrol in reclame-uitingen. Zo ziet men al jaren de werknemers van Carglass dagelijks op televisie voorbij komen en schitteren de werknemers van CoolBlue niet alleen in promotievideo’s, maar ook op de bedrijfsbussen. Maar wat nu als een werknemer uit dienst treedt? Mag een werkgever foto’s en beeldmateriaal dan nog wel blijven gebruiken?
Onlangs startte een oud-werknemer van CoolBlue een procedure bij de Rechtbank Rotterdam. De oud-werknemer had in zijn arbeidsovereenkomst toestemming gegeven voor het gebruik van foto’s van hem in alle (externe) uitingen van CoolBlue, zoals in folders, jaarverslagen en op YouTube. De oud-werknemer is na zijn dienstverband nog steeds te zien in een promotievideo op YouTube en op de bedrijfsbussen van CoolBlue. Hij wil echter inmiddels niet meer met CoolBlue geassocieerd worden.
De oud-werknemer verzoekt de rechter zich te buigen over de vraag of er sprake is van een inbreuk op het portretrecht van de oud-werknemer, nu CoolBlue ook na zijn uitdiensttreding het gebruik van de bedrijfsbussen met een foto van de oud-werknemer voortzet. De oud-werknemer vraagt de rechtbank daarnaast te beoordelen of CoolBlue in strijd heeft gehandeld met privacywetgeving.
Portretrecht en AVG
Indien er personen worden afgebeeld in foto- of beeldmateriaal kan zowel de Auteurswet als de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van toepassing zijn.
De basis van het Nederlands portretrecht kunnen we vinden in de artikelen 19 t/m 21 Auteurswet. Het portretrecht bevat beperkingen ten aanzien van de openbaarmaking van afgebeelde personen. De AVG regelt de rechtmatige verwerking van persoonsgegevens. De AVG is van toepassing op geheel of gedeeltelijke geautomatiseerde verwerkingen van persoonsgegevens of verwerkingen die in een bestand zijn opgenomen.
Wat is het portretrecht?
De Auteurswet maakt onderscheid tussen in opdracht gemaakte en niet in opdracht gemaakte portretten. In het geval van de CoolBlue-zaak ging het om een niet in opdracht gemaakt portret. Daarop is artikel 21 Auteurswet van toepassing.
Een geportretteerde kan zich op grond van artikel 21 Auteurswet verzetten tegen de publicatie van bijvoorbeeld een foto of film waarop hij staat, indien een redelijk belang van de geportretteerde zich tegen de openbaarmaking van het portret verzet. Dit kunnen privacybelangen of commerciële belangen zijn.
Geeft de geportretteerde toestemming voor het publiceren van de foto, dan doet hij in beginsel afstand van het recht om zich te verzetten tegen publicatie. Er is sprake van toestemming wanneer de geportretteerde expliciet of impliciet heeft ingestemd met de publicatie.
Portretrecht en gebruik beeld van oud-medewerkers
De oud-werknemer van CoolBlue heeft in zijn arbeidsovereenkomst toestemming gegeven voor het gebruik van zijn portret en daarmee expliciet afstand gedaan van zijn portretrecht. Naast deze expliciete toestemming, is er in dit geval ook sprake van impliciete toestemming van de oud-werknemer, nu hij medewerking heeft verleend aan het maken van foto’s en het figureren in een promotievideo.
Een privacyrechtelijk aspect van gebruik beelden oud-medewerker
De vraag inzake het gebruik van een foto en videomateriaal van de oud-werknemer door CoolBlue heeft ook een privacyrechtelijk aspect omdat er sprake is van verwerking van persoonsgegevens.
Verwerking van persoonsgegevens, waaronder ook beeldmateriaal valt, is alleen gerechtvaardigd indien deze verwerking is gebaseerd op een rechtmatige grondslag, zo volgt uit artikel 6 AVG. Daarnaast zijn bij de openbaarmaking van een portret ook alle andere rechten en plichten uit de AVG van toepassing, zoals het recht van inzage en het maken van bezwaar tegen een verwerking.
Eén van de grondslagen uit artikel 6 AVG is toestemming van de betrokkene. De oud-werknemer stelt echter dat CoolBlue dit materiaal niet langer mag gebruiken nu hij zijn toestemming daarvoor heeft ingetrokken.
De verwerking van persoonsgegevens is ook rechtmatig indien er sprake is van een zogenaamd ‘gerechtvaardigd belang’. In dit kader maakt de rechtbank een afweging tussen het belang van de oud-werknemer enerzijds en het belang van CoolBlue anderzijds.
De rechtbank oordeelt dat het belang van CoolBlue zwaarder weegt, aangezien een verbod op het gebruik van het beeldmateriaal tot onredelijk hoge kosten leidt en dit een enorme impact op haar bedrijfsvoering zou hebben. Van belang is dat CoolBlue in toekomstige uitlatingen geen gebruik meer maakt van de foto en de promotievideo op YouTube inmiddels is verwijderd.
Wat leert deze uitspraak ons?
De rechtbank concludeert dat er geen sprake is van een inbreuk op het portretrecht of het recht op privacy van de oud-werknemer. Van groot belang is hierin de door de oud-werknemer gegeven toestemming. Wij adviseren dan ook altijd met werknemers expliciet afspraken te maken voor het gebruik van beeldmateriaal met het portret van de betreffende werknemer. Wij helpen u hier uiteraard graag bij!
VDB Advocaten is specialist op het gebied van intellectuele eigendomsrechten. Wilt u meer weten over persoonlijkheidsrechten, merkrechten, auteursrechten, modelrechten of andere intellectuele eigendomsrechten? Neem dan contact op met Pascal van Boxtel. Wilt u op de hoogte worden gehouden over interessante juridische zaken? Registreer u voor de nieuwsbrief.
