Op 14 september 2021 heeft wederom een persconferentie plaatsgevonden met betrekking tot de coronacrisis. Tijdens deze persconferentie kondigde demissionair premier Rutte aan dat de thuiswerksituatie vanaf 25 september verandert, mede doordat de anderhalve meter samenleving wordt losgelaten. Werknemers moeten thuiswerken als dat kan, maar mogen naar kantoor wanneer dat nodig is. Hierbij is het de taak van werkgevers om te zorgen voor een veilige werkomgeving. Maar, hoe bereik je dit als werkgever gedurende een wereldwijde pandemie, zeker nu een vaccinatieplicht in veel gevallen niet mogelijk is?

Vragen naar vaccinatiestatus mag toch wel

Eerder hebben wij u in dit artikel geïnformeerd dat een werkgever zijn personeel geen vaccinatieplicht kan opleggen. Wij hebben toen tevens uiteengezet dat een werkgever ook niet aan de werknemer mag vragen of de werknemer zich heeft laten vaccineren tegen het coronavirus. Het beleid met betrekking tot dit laatste punt lijkt nu toch te zijn veranderd. Minister De Jonge verklaarde op de persconferentie dat hij begrijpt dat het in bepaalde werksituaties nuttig kan zijn om naar de vaccinatiestatus van werknemers te vragen. Hij stelde dan ook dat werkgevers hun personeel mogen vragen naar hun vaccinatiestatus, maar dat werknemers niet verplicht zijn om deze vraag te beantwoorden. Vragen mag dus, maar het registreren van de reactie van de werknemer is in beginsel strijd met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (hierna ‘AVG’). De huidige wetgeving biedt geen specifieke basis voor werkgevers om gegevens over coronavaccinaties van werknemers te registreren, zo stelt de Autoriteit Persoonsgegevens.[1] Hier wordt meteen de spanning tussen enerzijds de gerechtvaardigde belangen en zorgplicht van werkgever en anderzijds de gebondenheid aan de AVG voor wat betreft de verwerking van bijzondere persoonsgegevens duidelijk.

Coronatoegangsbewijs

Evident is dat de commotie rondom het coronatoegangsbewijs groot is. Daarvan getuigt mede het kort geding op 28 september 2021 door advocaat Bart Maes tegen de Staat. Maes wordt daarbij gesteund door stichting Privacy First. Zij menen dat de invoering van het toegangsbewijs leidt tot ‘een tweedeling in de samenleving, discriminatie, uitsluiting van kwetsbare groepen en schending van ieders recht op privacy’. Bovendien zou het gebruik van het bewijs, in strijd met ieders recht om vrij te beschikken over zijn/haar eigen lichaam, kunnen leiden tot vaccinatiedwang, zo betoogt de stichting.[2] Er bestaan dus fundamentele bezwaren met betrekking tot de invoering van het bewijs, maar ook is er veel onduidelijkheid omtrent de praktische inzet ervan. Bij werkgevers en werknemers rijzen dan ook vragen over het gebruik van het bewijs op de werkvloer en de consequenties die werkgever eraan mag verbinden.

Op grond van de wet mogen werkgevers momenteel niet aan hun personeel vragen om een coronatoegangsbewijs te laten scannen, op basis waarvan zij kunnen aantonen dat zij zijn gevaccineerd tegen het coronavirus, recent negatief zijn getest of al een infectie hebben doorgemaakt. Eerder deze maand hebben de werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland het kabinet opgeroepen om dergelijke controles bij werknemers in het bedrijfsleven wél toe te staan. Zij zijn van mening dat werkgevers die mogelijkheid nodig hebben om zorg te dragen voor een veilige werkomgeving.

Minister De Jonge gaf aan dat het op basis van de huidige wetgeving (nu) niet mogelijk is om de vaccinatiestatus van werknemers te registreren. Het idee is dan ook om in gesprek te gaan met werkgevers en vakbonden om te kijken wat eventuele wensen van werkgevers en vakbonden en in welke situaties dit nodig zou zijn. Daarnaast dient er ook wetstechnisch bekeken te worden wat er mogelijk is. De minister heeft aangekondigd dat hij het vaststellen van de vaccinatiestatus wil mogelijk maken voor de zorgsector. Ook zal worden verkend of en hoe het coronatoegangsbewijs kan worden gebruikt in de zorg en andere werksituaties.

Zorgplicht werkgever

De vraag van veel werkgevers, “hoe kan ik mijn werknemers en/of bezoekers beschermen tegen Corona op de werkvloer?”, is een reële vraag, zo stelt Minister De Jonge. De werkgever heeft immers een zorgplicht naar de werknemers toe.

Het is daarom ook logisch dat werkgevers inmiddels meer en meer de wens hebben om hun personeel naar een vaccinatiebewijs of een negatief testbewijs te vragen. Aan de ene kant is het privacy-rechtelijk gezien niet mogelijk om deze (bijzondere) persoonsgegevens te registreren, maar aan de andere kant kan een werkgever (in bepaalde beroepen) mogelijk wel gerechtvaardigde belangen hebben om naar een vaccinatiebewijs of negatief testbewijs te vragen  om zo een veilige werkomgeving te creëren.

En hoe zit het met werknemers die zich niet willen vaccineren, wat uiteraard hun goed recht is, maar zich ook niet willen (laten) testen? Wat als zij daardoor de werkveiligheid bij werkgever in het gedrang brengen of daardoor niet beschikbaar zijn voor de werkzaamheden die zij op grond van hun arbeidsovereenkomst uit dienen te oefenen? Dient dit dan echt volledig voor rekening en risico van werkgever te komen of gaat dit te ver? Kan dit bijvoorbeeld worden beschouwd als een vorm van weigeren van werk dan wel instructies of bijvoorbeeld handelingen in strijd met goed werknemerschap of, erger nog, verwijtbaar handelen van de werknemer?

Wij zijn uiteraard heel benieuwd hoe een en ander verder uitgekristalliseerd gaat worden en zullen dit op de voet volgen. Wij houden u op de hoogte!

Meer weten over de rechten en plichten rondom vaccinaties? Neem dan vrijblijvend contact op met Janneke Robben-Mostert via +31 088 - 194 7739 / janneke.robben@vdb-law.nl of Lieve Holterhues via +31 881 947 748 / lieve.holterhues@vdb-law.nl

[1] www.autoriteitpersoonsgegevens.nl/nl/onderwerpen/corona/vaccinatie-tegen-corona.
[2] www.privacyfirst.nl/aandachtsvelden/wetgeving/item/1236-privacy-first-steunt-rechtszaak-maes-tegen-coronapas.