Aanbieders van digitale inhoud en diensten en verkopers van slimme apparaten zijn gebonden aan nieuwe verplichtingen. Op grond van de nieuwe wetgeving genieten consumenten meer bescherming wanneer de apparaten of diensten niet voldoen aan de redelijke verwachtingen en hebben zij recht op passende software- en beveiligingsupdates.
Onlangs zijn de Europese richtlijnen over de verkoop van goederen en levering van digitale inhoud en diensten omgezet in Nederlands recht. Per 27 april 2022 gelden nieuwe regels, die zijn neergelegd in Boek 7 van het Burgerlijk Wetboek.
De regels zien op het aanbieden van digitale diensten (zoals streamingdiensten) en digitale inhoud (bijvoorbeeld apps en e-books) en de verkoop van slimme apparaten (denk aan smart tv’s en smartwatches maar ook domotica).
De nieuwe regels gelden voor alle landen binnen de EU. In Nederland is de Autoriteit Consument en Markt (ACM) belast met het toezicht op de naleving van deze regels.
De regels zijn niet van toepassing op financiële diensten, de gezondheidszorg, telecommunicatiediensten, vrije software en kansspelen.
Voldoen aan de redelijke verwachtingen van de consument
Het apparaat, de dienst of de digitale inhoud moet voldoen aan wat de consument daarvan in redelijkheid mocht verwachten vanaf de levering.
Bij de beoordeling of een apparaat of digitale dienst of digitale inhoud beantwoord aan de overeenkomst, zijn verschillende elementen van belang:
- Zo moet het product of de dienst wat betreft (onder meer) beschrijving, kwaliteit, functionaliteit en interoperabiliteit voldoen aan de overeenkomst. Bovendien moet wat dat betreft rekening worden gehouden hetgeen de consument redelijkerwijs mag verwachten, gelet op de aard van het product of de dienst en rekening houdend met de mededelingen daarover (bijvoorbeeld in reclameboodschappen en op verpakkingen).
- Ook moet het product of de dienst geschikt zijn voor de doeleinden waarvoor soortgelijke apparaten of, diensten of inhoud gewoonlijk worden gebruikt. Heeft de consument aangegeven dat hij het wenst te gebruiken voor specifieke doeleinden en heeft u als verkoper/aanbieder voor of bij het sluiten van de overeenkomst de geschiktheid voor dat bijzondere gebruik bevestigd? Dan mag de consument erop rekenen dat het product of de dienst ook daaraan voldoet.
- Daarnaast is van belang dat het product of de dienst wordt geleverd met het toebehoren, (installatie)instructies en service volgens de overeenkomst én alle toebehoren en instructies die de consument redelijkerwijs mag verwachten.
- Het product of de dienst moet ook overeenstemmen met de voorvertoning of proefversie die vooraf is getoond door de verkoper.
Voldoet het product of de dienst niet aan de redelijke verwachtingen? Dan moet de verkoper of aanbieder alsnog de overeenkomst nakomen, bijvoorbeeld door het gebrek te repareren of te zorgen voor een vervangend product. Indien vervanging of reparatie niet mogelijk is, kan de prijs worden verminderd of moet de consument de mogelijkheid worden geboden de overeenkomst te ontbinden. In dat laatste geval moet het aankoopbedrag worden teruggeven aan de consument.
Termijn omkering bewijslast voortaan 1 jaar
Bij een consumentenkoop wordt vermoed dat de zaak bij aflevering niet aan de overeenkomst beantwoordt, als zich binnen één jaar na de aflevering ervan een afwijking of gebrek voordoet.
De zogenaamde ‘omkering van de bewijslast’ houdt in dat het aan de verkoper is om aan te tonen dat de zaak bij aankoop niets mankeerde. De duur van de daaraan gekoppelde termijn is met de wetswijziging verlengd van zes maanden naar één jaar. Hierdoor geniet de consument dus een langere bescherming.
Verplichting tot aanbieden van software- en beveiligingsupdates
In aanvulling op de hierboven vermelde vereisten, zijn aanbieders verplicht om software- en beveiligingsupdates aan te bieden, zodat de consument beschikt over een veilig, functionerend product of dienst.
Hoe lang deze verplichte updates moeten worden aangeboden, wordt bepaald op basis van proportionaliteit. Dit is dus afhankelijk wat redelijk is voor een consument. Daarbij spelen een rol de aard van het betreffende product of dienst en het doel daarvan en de omstandigheden en aard van de overeenkomst, zoals de prijs die is betaald. Bij een duurder product, zoals een slimme wasmachine of de duurdere smartphone, mag de consument voor een langere tijd aanbod van updates verwachten, dan bijvoorbeeld bij de aankoop van een game voor op een mobiele telefoon in de appstore.
Een uitzondering op dit uitgangspunt bestaat als wordt voldaan aan de ‘dubbele uitdrukkelijkheidstoets’: als het vooraf uitdrukkelijk aan de consument is medegedeeld dat er geen updates worden geleverd en de consument daarmee uitdrukkelijk heeft ingestemd, vervalt de updateverplichting. Hiervoor zijn actieve handelingen vereist.
De verantwoordelijkheid voor het daadwerkelijke installeren van de updates en de manier waarop dat gebeurt, ligt bij de consument. Op de verkoper of aanbieder rust wel een verplichting om duidelijke informatie te verschaffen over de beschikbaarheid van nieuwe updates en de manier waarop updates moeten worden uitgevoerd.
De consument die betaalt met persoonsgegevens heeft dezelfde rechten
Voor bepaalde digitale apparaten en diensten geldt dat deze gratis zijn, in die zin dat de consument er geen geld voor betaalt, maar dat er wel degelijk wat tegenover het gebruik van die apparaten en diensten staat. De consument ‘betaalt’ dan in feite door het verstrekken van zijn of haar persoonsgegevens.
De wetswijziging legt hierover vast dat consumenten die 'betalen' met hun persoonsgegevens dezelfde rechten hebben als consumenten die betalen met geld. Dat wil zeggen dat het product of de dienst ook dan moet aansluiten bij wat de consument daarvan in redelijkheid mag verwachten. Houd er dus rekening mee dat de consument de aanbieder dus ook kan aanspreken als de digitale inhoud van het product niet naar behoren functioneert of de dienst te wensen overlaat. Als aanbieder bent u dan gebonden aan dezelfde verplichtingen uit het consumentenrecht die gelden in geval van aankoop tegen betaling.
Weest u zich ervan bewust dat de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) in acht moet wordt genomen wanneer consumenten betalen met persoonsgegevens. Dat betekent ook dat de consument die overeenkomstig de AVG zijn toestemming voor de verwerking van zijn persoonsgegevens intrekt, niet langer is gebonden aan de overeenkomst indien hij daarvoor geen prijs of digitale weergave van waarde betaalt.
Biedt u slimme apparaten of digitale diensten of inhoud aan en heeft u vragen over de gevolgen van deze nieuwe wetgeving voor uw bedrijf? Neem vrijblijvend contact op met Julia Driessen (julia.driessen@vdb-law.nl).