Dit artikel is onderdeel van een serie artikelen over de aanstaande wetswijzigingen als gevolg van de Wet implementatie EU-richtlijn transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden. In deze serie informeren wij u in hoofdlijnen over de aard en consequenties van het wetsvoorstel. In deze bijdrage: het gewijzigde studiekostenbeding.
Studiekostenbeding: stand van zaken
Het studiekostenbeding ziet, simpel gezegd, op de verplichting van de werknemer tot het terugbetalen van door de werkgever gemaakte studiekosten. Het gaat dan om studiekosten gemaakt ten behoeve van een door de werknemer gevolgde opleiding en/of cursus, die de werkgever op zich heeft genomen.
Hoewel het studiekostenbeding niet in de wet is geregeld, bestaat er voldoende rechtspraak die de vereisten van het studiekostenbeding door de jaren heen heeft ingekleed. Een geldig studiekostenbeding moet voldoen aan de volgende eisen:
- de consequenties van het studiekostenbeding moeten voor de werknemer duidelijk zijn;
- de periode waarin de werkgever baat zal hebben van de door de studie verworven kennis moet zijn opgenomen;
- de terugbetalingsverplichting moet naar evenredigheid van het voortduren van de arbeidsovereenkomst verminderen (de zogenoemde ‘glijdende schaal’).
Kosteloze verplichte scholing
Met de wetswijziging gaat het nodige veranderen ten aanzien van de studiekosten vergoed door de werkgever. In het bijzonder ziet dit op verplichte scholing. Zo zal de werkgever alle kosten die de werknemer moet maken in verband met verplichte scholing voor zijn rekening moeten nemen én de werknemer in de gelegenheid moeten stellen de verplichte scholing onder werktijd te volgen. Met andere woorden: verplichte scholing dient voor de werknemer kosteloos te zijn en als arbeidstijd te worden beschouwd.
Deze wetswijziging heeft ook effect op het studiekostenbeding. Wanneer sprake is van verplichte scholing neemt het kosteloosheidsvereiste met zich mee dat een studiekostenbeding voor dergelijke scholing niet langer toegestaan is. De werknemer moet de scholing namelijk kosteloos kunnen volgen. Een studiekostenbeding dat de werknemer verplicht kosten van verplichte scholing terug te betalen aan de werkgever, is op grond van deze wetswijziging dus nietig.
Wat is verplichte scholing?
In het wetsvoorstel wordt verplichte scholing omschreven als de scholing die de werkgever verplicht is zijn werknemers te verstrekken op grond van de wet, cao of een regeling van een daartoe bevoegd bestuursorgaan. Het gaat dus om een verplichting die aan de werkgever wordt opgelegd ten behoeve van zijn werknemers.
Hoewel geen opsomming wordt gegeven welke opleidingen hieronder vallen, biedt de toelichting op het wetsvoorstel wél uitsluitsel voor welke opleidingen hier niet onder vallen. Beroepsopleidingen of verplichte opleidingen voor het verkrijgen, behouden of vernieuwen van een beroepskwalificatie zijn namelijk uitgesloten van het begrip “verplichte scholing”, mits de werkgever niet verplicht is deze aan te bieden.
Helaas roept ook dit de nodige vragen op: hoe zit het bijvoorbeeld met opleidingen die de werkgever niet bij wet verplicht is aan te bieden, maar de werknemer wel wettelijk verplicht is te volgen? Of opleidingen die de werkgever al sinds jaar en dag voor zijn rekening heeft genomen, ook al is hij dat niet verplicht naar de werknemer? De toelichting op het wetsvoorstel laat hier vooralsnog te wensen over.
Conclusie
Het wetsvoorstel beoogt werknemers te voorzien in kosteloze scholing, wanneer de werkgever verplicht is die scholing aan de werknemer aan te bieden. Hoewel de vraag wanneer sprake is van verplichte scholing in het wetgevingsproces en de praktijk nog verheldering verdient, heeft deze voorgenomen wetswijziging de nodige gevolgen voor het studiekostenbeding. Een studiekostenbeding in strijd met deze nieuwe regels is nietig, waardoor heroverweging van dergelijke bedingen ook aan de orde is. Dit vooral nu niet voorzien wordt in overgangsrecht: alle studiekostenbedingen in strijd met bovenstaande regels zijn nietig, ook wanneer zij vóór 1 augustus 2022 zijn overeengekomen.
Meer weten over het aanbieden van scholing of verhalen van studiekosten? Neem dan vrijblijvend contact op met Sebastiaan Crauwels via +31 (0)88 194 7760 of sebastiaan.crauwels@vdb-law.nl.